Marcel Van Laethem

Laat de leegte leeg 

Janne 

Als je van iemand houdt en je bent van hem gescheiden, kan niets de leegte van zijn afwezigheid vullen; je moet dat niet proberen, je moet eenvoudig aanvaarden en volharden. Dat klinkt erg hard, maar het is ook een grote troost; want zolang de leegte werkelijk leeg blijft, blijf je daardoor met elkaar verbonden. Het is fout te zeggen : God vult de leegte. Hij vult haar helemaal niet, integendeel, Hij houdt die leegte leeg en helpt ons zo de vroegere gemeenschap met elkaar te bewaren, zij het ook in pijn. Verder : hoe mooier en rijker de herinneringen, des te moeilijker de scheiding. Maar dankbaarheid verandert de pijn der herinnering in stille vreugde. De mooie dingen van vroeger zijn geen doorn in het vlees, maar een kostbaar geschenk dat je meedraagt. Je moet zorgen dat je niet in herinneringen blijft graven en je erin verliest; een kostbaar geschenk bekijk je niet aldoor, maar alleen op bijzondere ogenblikken; buiten die ogenblikken is het een verborgen schat, een veilig bezit; dan wordt het verleden een blijvende bron van vreugde en kracht. 

Dietrich Bonhoeffer in 'Verzet en overgave' 

Bach - Bist du bei mir boy soprano Aksel Rykkvin (11y) & Kåre Nordstoga 

Lezing uit het evangelie volgens Johannes 

Jef

 In het begin was het Woord, 
het Woord was bij God 
en het Woord was God. 
Het was in het begin bij God. 
Alles is erdoor ontstaan, 
zonder het Woord is niets ontstaan 
van wat bestaat. 
In het Woord was leven 
en het leven was het licht voor de mensen. 
Het licht schijnt in de duisternis 
en de duisternis heeft het niet in haar macht gekregen. 

Duiding 

Jef 

1. 

Laat de leegte leeg. 
Vul ze niet met 
een beeld van God. 
Laat de leegte leeg, 
zo blijven we met elkaar verbonden. 

Doorheen de tekst van Bonhoeffer 
horen we de stem van Marcel klinken. 

Dietrich Bonhoeffer was een protestantse theoloog 
de eerste van de moderne tijd, 
voorloper van de God-is-dood theologie. 

Voor Bonhoeffer was de navolging van Jezus, 
het in de praktijk brengen van de bergrede 
de juiste beleving van het geloof. 

Dat was het ook voor Marcel 
of zoals zijn broer Gilbert het verwoordt: 
het evangelie was zijn leidraad. 

2. 

Tijdens zijn leven heeft Marcel 
zowel de samenleving als de kerk 
grondig zien veranderen. 

Steeds heeft hij gezocht om het geloof 
- dat voor hem bijbels was - 
in een begrijpelijke en hedendaagse taal te verwoorden. 

Zo heeft hij in de jaren 70 mensen bevrijd 
van een dogmatisch keurslijf 
waarin zij gevangen zaten. 

Eind de jaren 70 trok Marcel zich voor een week terug 
met het standaardwerk van Fernando Belo: 
Lecture matérialiste de l'évangile de Marc: 
récit -pratique - idéologie. 
Hij verwerkte het. 
Hij doorgrondde het. 

Het was het begin van vele 
bijbelgroepen en samenkomsten 
ook in de Don Bosco parochie. 
Onder de naam bevrijdende bijbellezing 
doorprikte Marcel de burgerlijke lezing 
en leerden de mensen de bijbel kennen 
als een maatschappelijk geëngageerd boek. 

In die periode schreef ik 
met het bijbelcollectief de brochure 
Markus, het verhaal van een praxis. 
Het breken van het brood 
als teken van een engagement, 
van een levenswijze in dienst van mensen 
en van een rechtvaardige maatschappij. 

Vele initiatieven zagen vanuit de parochie het levenslicht: 
ik denk aan Oikonde, een organisatie die vanaf de jaren '70 
daklozen, ex-gedetineerden en –psychiatrische patiënten 
in kleinschalige huizen opvangt; 
Hejmen vzw, een organisatie die verschillende vormen van ondersteuning 
aanbiedt aan volwassenen met een beperking; 
De vzw Toemeka die opkomt voor een samenleving waarin iedereen, 
ook volwassen mensen met een verstandelijke handicap, 
volwaardig kan deelnemen, zich ontplooien of zich thuis kan voelen 

3. 

In december zijn Marcel en ik 
nog voorgegaan in de uitvaart van Leo Wuyts. 
Leo en zijn vrouw Marie-Paul waren binnenhuisarchitecten 
die de stille zone hebben vorm gegeven. 

Marcel stond erop om in deze viering 
het begin van het Johannesevangelie, 
dat wij zojuist hebben gehoord, 
als bijbelse lezing te nemen. 

De voorbije twee jaar verdiepte hij 
zich in het evangelie van Johannes 
en had hij zijn denken over God scherp gesteld. 
Hij was erop gebrand om zijn ideeën mee te geven. 

Marcel geloofde al lang niet meer 
in een persoonlijke God. 
Het woord was God voor hem 
zoals de evangelist Johannes het schrijft. 
Het woord dat leven schept, 
een licht is voor onze voeten, 
Dat woord waarin ons richting wordt gegeven 
dat onze gang bepaalt bij het leven, 

Woorden worden een verhaal van bevrijding 
in de eerste vijf boeken van de bijbel: de Thora. 
In het hart van de Thora lezen wij: 
"heb je naaste lief als jezelf". 
Ook lezen we er de tien woorden 
waarop een samenleving wordt gegrondvest 
waarin macht wordt gedeeld met ieder 
zodat gerechtigheid en vrede mogelijk worden. 

Dit wou Marcel nog meegeven tijdens de uitvaart van Leo 
en geef ik jullie vandaag mee. 

Maar zijn zoektocht ging verder. 

De laatste maanden 
las Marcel het boek "de profeten" 
waarin Rabbi Heschel beschrijft 
hoe de profeten 
door hun levenswijze, 
door hun engagement, 
door de woorden die zij spreken 
God aanwezig stellen in het dagelijks leven. 
Profeten verlangen naar historische gerechtigheid 
en laten Gods betrokkenheid op de wereld zien, 
zijn zorg en liefde voor recht en mensen.

Marcel vond het een moeilijk boek 
en zou nog veel moeite hebben moeten doen 
om ook dit in een begrijpelijke 
en hedendaagse taal door te geven. 

4. 

Marcel is heengegaan 
in de periode tussen Pasen en hemelvaart 
een periode waarin de verhalen worden verteld 
over Jezus aanwezigheid onder zijn leerlingen 
ook al was hij gestorven. 

Marcel heeft steeds voor het leven gekozen 
en is de omgekeerde weg gegaan, 
de weg van dood naar leven. 
Wij zullen hem niet bij de doden vinden 
maar onder de levenden. 
Hij blijft onder ons aanwezig
al is hij gestorven. 

Hij leeft. 

Bertrand Chamayou Erik Satie - Gymnopedie NO 1