5 zondag vasten 2023

Duiding bij het Lazarus-verhaal
Vierde zondag jaar A
We worden op-standig

1.

Een van de belangrijkste problemen 
dat dringend een oplossing vraagt 
is de klimaatopwarming.

Onze grootste zorg is: 
hoe geven wij een duurzame en leefbare wereld door 
aan onze kinderen en kleinkinderen.

Twee gebeurtenissen van deze week 
zetten ons op de juiste weg.

Vorige maandag ging weerman Frank Deboosere 
na 36 jaar trouwe dienst met pensioen.
Wat mij tijdens het eerbetoon opviel was 
dat Frank een periode nodig had 
om tot het inzicht van de klimaatopwarming te komen.
Eenmaal de gevolgen van de klimaatverandering voor hem duidelijk waren 
heeft hij zich sterk ingezet om ons allen hiervan bewust te maken 
en ons aangemoedigd ons gedrag aan te passen.

Deze week verscheen het syntheserapport 
van het klimaatpanel van de Verenigde Naties.
"Er is nog een kans om een levensvatbare en duurzame toekomst 
voor iedereen te garanderen, maar die slinkt zienderogen", 
waarschuwen de wetenschappers.
"We kunnen nog altijd de opwarming beperken tot anderhalve graad", 
zei de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Guterres . 
Daarom roept hij  de beleidsmakers in westerse landen op 
om niet tegen 2050 voor klimaatneutraliteit te gaan, maar al tegen 2040.  
Hij noemt het rapport in dat verband "een overlevingsgids voor de mensheid." 

2.

Ook de gemeente van de evangelist Johannes 
staat rond het jaar 100 voor een enorme uitdaging.
Zij leven nog steeds onder de heerschappij van Rome, 
waartegen zij 20 jaar voordien de oorlog hebben verloren. 
Duizenden joden zijn als slaaf meegenomen naar Rome, 
vele anderen leven verspreid in de diaspora. 

In deze context vraagt de Johannesgemeente zich af 
hoe het verder moet met Israël, het twaalfstammenverbond 
gebaseerd op onafhankelijkheid, gelijkheid en gerechtigheid.
Het is alsof de Ene, God-bevrijder, zijn volk verlaten heeft.

Welke toekomst heeft Israël?

Het antwoord op deze vraag 
schrijft de evangelist Johannes neer 
in, het ons bekende verhaal over Lazarus 
en zijn zussen Martha en Maria.

Als wij het evangelie van Johannes lezen 
door de ogen van zijn gemeenteleden
ontdekken wij dat Lazarus staat voor Israël  
en dat Marta en Maria twee gezichten zijn 
van de Messiaanse Johannesgemeente.
Marta is het gezicht van de belijdende kerk 
terwijl Maria de gemeenschappen met de Judeërs 
die rouwen om Israël vertegenwoordigt.

3.

Bekijken we het verhaal van dichterbij.

Hoe ziek is Lazarus? 
Opvallend is dat Jezus de toestand van  Israël 
anders analyseert dan zijn leerlingen.

De leerlingen en de rabbijnen denken dat Lazarus ziek is.
Een wisseling van de macht, 
het afzetten van collaborerende leiders 
volstraat om de toekomst van Israël te verzekeren.
Jacobus en Johannes zien zich reeds naast Jezus 
in een nieuw koninkrijk Israël zetelen.

Jezus schat de toestand van het land veel ernstiger in.
De wereldtijd van de Romeinen brengt lijden en dood.
Hij pleit voor een andere wereldtijd, een andere samenlevingsvorm.
Het systeem moet veranderen om nieuw leven mogelijk te maken.

Als ik dit evangelie naar vandaag vertaal 
denk ik spontaan aan de wijze 
waarop wij de klimaatcrisis bekijken.

De meerderheid denkt nog steeds 
dat Lazarus ziek is en dat wij de opwarming 
met technische innovaties onder controle krijgen.
Mits een kleine aanpassing van ons gedrag 
handhaven wij de economische groei en onze welvaart 

Klimaatwetenschappers echter waarschuwen ons, 
en ik verwijs naar het klimaatrapport van de Verenigde Naties,
dat ons samenlevingsmodel ten dode is opgeschreven.
Willen wij aan onze kinderen en kleinkinderen 
een leefbare planeet doorgeven moeten wij nu handelen.
Wij moeten ook anders gaan leven,
de economische groei loslaten
in eerbied voor de grenzen van de aarde
Er is geen tijd meer te verliezen.

4.

Wat ook opvalt is dat Jezus 
een andere houding aanneemt 
dan zijn leerlingen, Martha en Maria 
en alle aanwezigen.

Hij rouwt niet om wat voorbij is. 
Hij gaat niet bij de pakken zitten.
Hij plaatst zich in de lijn van de profeten: 
hij verzet zich en staat op ten leven.

Hij zet zich in het spoor van de profeet Ezechiël. 
Deze profeet gaf zijn volk in ballingschap 
hoop in het diepste van de wanhoop. 
Jullie zullen opstaan, terugkeren naar het land en leven.
De droge beenderen worden tot leven gewekt, stromen vol geestesadem. 
Tweemaal hoort het volk: "ik laat u opklimmen uit uw graven", 
een verwijzing naar de bevrijding uit de slavernij in Egypte. 

Nu laat hij Lazarus, het volk Israël, opklimmen uit het graf.
Hij houdt zoveel van zijn volk dat hun situatie 
hem tot in zijn diepste woedend maakt. 
Een heilige verontwaardiging.   
Hij schreeuwt het uit met grote stem: 
opstaan, losmaken, bevrijden. 

De Ene, God Bevrijder, heeft zijn volk niet verlaten. 
Hij wordt zichtbaar in de wijze waarop Jezus leeft, 
in zijn lezen en onderhouden van de Thora, de tien woorden.

Iedereen heeft het gehoord, 

iedereen wordt aangesproken. 
Israël een toekomst geven 
is de verantwoordelijkheid van iedereen, 
zowel van Marta als Maria, 
van de hele Messiaanse gemeente.

 

 

5.

Ook ons systeem is niet ziek, maar dood. 
Daarvan is Broederlijk Delen overtuigd. 
Daarom pleit zij reeds enkele jaren voor een systeemverandering 
en roept zij ons nu op ons aan te sluiten bij de 25%-revolutie.
Eén op vier, 25% van de mensen volstaat 
om deze noodzakelijke traditie te voltrekken.
Greta Thunberg en de klimaatjongeren hebben ons wakker geschud. 
Vanuit een diepe woede en liefde voor de aarde zijn zij opgestaan. 
Vandaag nemen wij onze verantwoordelijkheid op.

Wij staan er niet allen voor.
Ook bij de partners van Broederlijk Delen in het zuiden 
zijn er hardcore-activisten.
Ik geef om te besluiten het voorbeeld van de 51-jarige 
Doña Irma Guinac Alvarado in Guatemala 
Zij vecht al meer dan vijfentwintig jaar 
tegen de manier waarop bedrijven 
het water uit de Pacaya-rivier opeisen en vervuilen. 
Overstromingen en een tropische storm zetten in 2005
 haar huis onder water en vernietigden de oogst. 
Sindsdien begon de gemeenschap van La Blanca 
aan een lange juridische strijd om hun rechten 
en een vergoeding voor hun geleden schade te eisen. 
De kennis en het inzicht van Doña Irma en haar mede-activisten groeien elk jaar. 
Samen staan ze sterker, 
ook als ze bedreigd worden omwille 
van hun engagement en doorzettingsvermogen. 
De 25%-revolutie leeft al lang in Guatemala.